De vermaarde Britse hoogleraar John Kay sprak op het herfstsymposium dat European Investors vorige maand organiseerde in Brussel. Effect maakte van de gelegenheid gebruik deze topeconoom te interviewen.

Hij nam geen blad voor de mond: obligaties noemde Kay bijvoorbeeld een “waardeloze belegging”, de door Brussel verplichte informatiedocumenten kunnen volgens hem bij het afval en indexfondsen geven te weinig spreiding.

De zeventigjarige Kay heeft een lange carrière achter de rug als wetenschapper, auteur en overheidsadviseur. Hij werd na de financiële crisis door de Britse regering gevraagd onderzoek te doen naar het kortetermijndenken in de financiële sector. Kay concludeerde dat de beloningsstructuren, maar ook de aard van de relatie tussen bedrijven en hun investeerders belangrijke onderliggende redenen zijn voor de focus op de korte termijn. Hieronder een deel van het interview, dat werd afgenomen op 13 september.

Europa verplicht sinds dit jaar het zogenaamde ‘essentiële-informatiedocument’. Daar bent u niet positief over. Waarom niet?
“Mijn weerzin daartegen werd gewekt toen een investeringsfonds waar ik zelf in het bestuur zit er een moest uitgeven. Daar moesten we zeggen wat een investeerder voor rendement kan verwachten. In een gemiddeld scenario was het antwoord dat we verplicht moesten geven ‘20 procent per jaar’. Onderin zetten we er dan bij dat we verplicht waren dit te rapporteren met het verzoek erbij om het te negeren.”

Maar wat is het alternatief?
“Het is volgens mij niet mogelijk om een standaardmodel te vinden voor het volledige spectrum aan producten dat er bestaat. We gaan geen vertrouwen kweken in de financiële sector door meer regels te maken, we moeten juist terug naar de kern. Dat betekent dat we het idee gemeengoed maken dat de aanbieder van producten voor particulieren, potentiele investeerders echt eerlijke informatie wil geven. Het enige betekenisvolle document dat een investeerder kan krijgen is een document gemaakt door bedrijven zelf. Wat het extra frustrerend maakt en wat me ook zo boos maakt dat we deze rommel moeten maken, is dat erbij wordt gezegd dat het toch niet uitmaakt. Niemand gaat het namelijk lezen en dat is natuurlijk de waarheid.”

U heeft in 2009 een boek gepubliceerd voor de particuliere belegger. In 2016 verscheen een nieuwe uitgave. Wat is uw belangrijkste advies?
“Ik raadde altijd aan om etf’s te gebruiken, maar omdat er tegenwoordig zoveel risicovolle etf’s zijn is het lastig geworden om dat als algemene aanbeveling te doen. Het vinden van een respectabele etf in het totale aanbod is moeilijk. Een vreemde eigenschap van de vele indexfondsen die er zijn is daarnaast dat ze niet echt veel spreiding bieden. Als je kijkt naar een index dan verkopen veel bedrijven die daarin zitten hun producten aan dezelfde klanten in dezelfde markten. Daar komt bij dat je als particuliere belegger dan te veel geld in aandelen zou steken en niet genoeg in vastgoed wat juist extra spreiding geeft. De manier waarop je risico beperkt is door te spreiden.”

U heeft ook kritiek op de gedragseconomie die bijvoorbeeld stelt dat mensen irrationeel zijn met het inschatten van risico’s. Waarom?
“Mensen geven in experimenten zogenaamd verkeerde antwoorden op behoorlijk onbenullige problemen. Vervolgens wordt de conclusie getrokken dat ze slechte beslissingen zullen nemen in vraagstukken in de echte wereld. Maar het gaat erom wat echte mensen verstaan onder risico en dat is iets anders dan wat economen ermee bedoelen.”

Het volledige vraaggesprek leest u in Effect 10, die deze week verschijnt.

Verder in deze Effect fundamentele analyses van het Amerikaanse bedrijf Yum! Brands, bekend van de fastfoodketens KFC en Pizza Hut, een vergelijking van de voedselgiganten Danone, General Mills, Kellogg en Nestlé, en een verhaal over de Duitse softwaremaker SAP.

Daarnaast natuurlijk de vaste columns, rubrieken en de kerncijfers van de belangrijkste Nederlandse en Europese aandelen.

Effect, het magazine van de VEB, staat iedere maand bol van beleggingsnieuws en analyses. Heeft u nog geen abonnement op Effect? Word lid van de VEB, u ontvangt Effect dan iedere maand gratis.